یکی از جنبه های اساسی در صنعت ساختمان , سیستم دفع فاضلاب بوده که به دو صورت سیستم فاضلاب شهری و سیستم چاه اجرا می شود . البته بایستی اظهار تاسف کرد که به دلیل ضعف و نقصان سیستم فاضلاب شهری در تهران و بخش اعظم شهرهای جمهوری اسلامی ایران , از طریق چاه به کار گیری میشود که اما بایستی اعلام‌کرد که مضرات زیست محیطی و تندرست آن را نیز در لحاظ گرفت که بر کسی نیز پوشیده نباید باشد . تخلیه چاه
تعیین دسته دفع و چاه بستگی به مال خاک و مدل زمین و تراز آب تحت زمینی حیطه ی متبوع داشته و در مناطقی که خاک آن به مقدار مناسب شن و ماسه یا این که خرده سنگ داشته باشد از چاه جذبی و در مناطقی که خاک آن دربردارنده رس دوچندان یا این که خواص باتلاقی بوده یا این که تراز آب پایین زمینی بالا باشد ( در صورت عدم وجود سیستم فاضلاب شهری ) از چاه ( مخزن ) سپتیک به کار گیری میشود .
انواه چاه در تحت توضیح داده میگردند :
الف - چاه جذبی
چاه جذبی از سه بخش پایین تشکیل‌شده شده‌است
اثاثیه تخلیه چاه
اسباب تخلیه چاه
.
۱– گلدونی
به دهانه چاه که صورت گلدون مانندی دارااست ( مخروطی یا این که قیفی ) گلدونی می‌گویند و در واقع گلدونی محل گردآوری فاضلاب و محل استقرار انتهای لوله های فاضلاب است و کارایی آن سوق دهی فاضلاب به چاه است .
۲– میله
گلوه به قطر ۸۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر که تا مرحله لایه نفوذ پذیر خاک عمق داشته را میله گویند . اما خوبتر است جهت کاهش اثرات منفی حفر چاه بر بنا ساختمان , مدام دستکم قدمت میله را ۶ متر در لحاظ گرفت .
۳– انباره
مخزن گنبدی صورت چاه که در لایه نفوذ پذیر خاک حفر میشود را انباره گویند و کاری که می نماید گردآوری فضولات و جداسازی آب از فاضلاب بوسیله نشت در لایه های نفوذ پذیر خاک می باشد .
همینطور بایستی اشاره نمود که حتما بایستی آب باران و سطحی از چاه فاضلاب انسانی جدا بوده و خوبتر است تا جایی که می شود و قابلیت آن موجود هست چاه مرتبط با آب باران از چاه فاضلاب انسانی بدور باشد .
محاسبه حجم انباره چاه جذبی
حجم انباره چاه جذبی بستگی به میزان نفوذ پذیری خاک محیط , قدمت پباده سازی چاه , تعداد خزینه و توالت در ساختمان و تعداد نفرات بومی در ساختمان دارااست . ( سهم ساخت فاضلاب بوسیله میهمانها هم در ضرایب ذی‌ربط چشم شده‌است ) . برای یک ساختمان با قدمت پباده سازی چاه دستکم ۱۵ سال و جمعاً ۳ دستشویی در هر سوئیت به ازای هر نفر بومی ۸/۲ متر مکعب انباره مایحتاج است . یعنی برای ۵ واحد بزرگ و ۳۰ نفر بومی در ساختمان مبتنی بر محاسبات حجم انباره چاه۸۴ متر مکعب برای دستکم ۱۵ سال کافی میباشد و برای قدمت چاه دستکم ۱۵ سال و روی نیز با بیش تر از ۳ خدمت در هر سوئیت به ازای هر نفر ۳/۳ متر مکعب انباره کافی است . یعنی به عنوان مثال فوق دراین حالت حجم انباره ۹۹ متر مکعب مکفی است . اما این نکته را هم می بایست یادآور شد که‌این محاسبه چاه آب باران را در بر نمی گیرد .
چیزی که اهمیت داراست و بایستی مورد اعتنا قرار گیرد این است که مبنی بر این محاسبه تراز نفوذ پذیری انباره ۲/۰ برابر میزان عددی حجم اناره در مقیاس متر مربع بایستی باشد . یعنی یک انباره ۸۴ متر مکعبی بایستی دستکم ۸/۱۶ متر مربع تراز نفوذ از کف داشته باشد .
ب - چاه سپتیک
این چاه از مصالح نفوذ ناپذیر و مقاوم در برابرخوردگی اعم از بتن یا این که مصالح ساختمانی یا این که پلی اتیلن و مواد پلیمری و غیره تشکیل شده و عملکردی که داراست محافظت و حفظ فاضلاب و عدم اذن نشت از آن یا این که به آن به وسیله محیط اطراف بوده و این چاهها ختما می بایست در زمان های هنگامی کوتاه و مشخص و معلوم بوسیله تانکرها یا این که دستگاهای منحصر به فرد تخلیه گردند .
چاهای سپتیک به دو دسته یک گزیده یا این که یک‌سری گزیده تقسیم میشوند که‌این تقسیم بندی مبنی بر بخش بندی داخلی سپتیک بوده به گونه ای که در صورتی‌که سپتیک دربرگیرنده یک قسمت باشد واجب است با به کارگیری از دیوارهای کوتاه تحت عنوان موج گیر سرعت جنبش فاضلاب در آن را کم کرده تا قابلیت جدا شده آب از مواد آویزان در فاضلاب ساخت گردد که به مرور زمان فضولات بصورت لجن در کف مخزن عده خواهند شد .
( پژواک ) در بعضی بخش ها مرزو بوم تا هنوز نیز برای بدست آوردن آب شرب بجاى نل های آب وچاه های برمه یی , از چاه های نصفه عمیق که بوسیله دست حفرمی شود , به کار گیری صورت میگیرد . تخلیه چاه
درحالی که به حیث کارشناسان ; حفر چاه هاتوسط چاه کن ها عموماً غیر فنی و مسلکی بوده و گاهگاهی مشکلاتی را در‌پی داشته و حتى سبب به مرگ میشود .
از نگاه متخصصین زمین شناسی , قشرتحتانی زمین دارنده گازات متفاوت بوده و مردمان محل در وقت حفر چاه ها به دلیل نا‌آگاهی از آن دچارمشکل می گردند .
در شرایطی‌که چشم شده در اکثری ازمناطق اشخاصیکه چاه ها را حفرمی نمایند بایک مشکلصحی ( گاز گرفتگی ) مواجه میگردند .
عبدالواسع یکتن از چاه کنان شهر کابلاست کهاز پنج سال بدینسو دراین باره تجربه کاری داراست و دراین بازه زمانی بیش تر از ٤٠٠حلقه چاه را با به کار گیری از وسایل معمولی مثل بیل , , کلند , ریسمان و دولچه حفر کرده است .
وى میگوید : ( ( اکثراً در جریان فعالیت , در مسافت هشت عدد آبادی مترىزیر زمین گازات را احساس کرده و برایم یک شرایط راز گیچى و دلبدی پیدا شده وبالاخره بازدارنده کارم شده است . ) )
این چاه کن مى افزاید , با آنکه چاه های متعددی در بخش ها گوناگون شهر کابل حفر نموده , البته تا هنوز هیچگاهی تخلیه کردن گازات از ذیل زمین را تجربه نکرده است .
شیوه های مصوونیت از گاز گرفتگى :
رییس آقا یکتن از چاه کنان دیگردرشهر کابل میگوید , درصورتی که اشخاص واشخاصیکه چاه کنی می نمایند , به مدل مسلکیعمل نکنند , شاید درفاصله ١٠ متری ; گازات چاه آنها را از در میان پیروزشود .
وىبا بیان اینکه معمولاً گازات در چاه هایسر بسته اخذ میشود , اشخاص چاه کن بایستی در چنین حالتحداقل چهار ساعتسر چاه را گشوده بگذارند , تا اندازۀ که یکمقدار گازات از چاه خارج شود و هوای آزاد درون چاهگردد .
وىمی گوید : ( ( وختى که می خواهم چاه بکنم , اولیه برای بیرون شدن گازات آن از چونه ویا بُته خارکار میگیرم . ) )
رییس آقا مى افزاید کهوقتی میخواهد چاه را حفر نماید , قبلی از ذیل شدن به آن یکمقدار چونه رادر آب خیس نموده , باطن چاه زیر می نمایند واین فعالیت را حد اقل برای دوبار تکرار می نمایند , سطل چونه در درون چاه تا هنگامی نهاده می شود که چونه به جوش بیاید وبعداً آنرا خارج می نمایند .
این مستخدم که از سالیان متعددی به چاه کنی میپردازد , به‌این اعتقادوباور است که بعداز به کارگیری چونه و آب , یک دستمال را به نوک ریسمان بسته کردهآنرا به صورت حلقوی در باطن وچهار طرفچاه به تکان مى آورند .
وى می گوید که‌این فعالیت را ١٢ رتبه انجام میدهند , تا زمانیکه گاز به کلی از چاه تخلیه شود .
این چاه کن علاوه میکند : ( ( وختى که خوبمطمین میشیمکه گاز ازچاه بیرون شدهو بوینمى دهد , آنگاه همرای یک پکه دستی باطن چاه پایان میشیم که هوا یخ شود . ) )
میرویس یکتن از باشندگان حوزه خواجه سیارانشهر چاریکار راءس ولایت پروان , در امر تجاربهخود از چاه کنی می گوید که درجریان کندنکاری چاه در حوزه هلستون شهر کابل , پس از٢٥مترپایین رفتن , گازات زمین را شم کرد , آنگاه به خاطریکه گازا ت را از چاه به دور سازد از بُته خار وسر انجام از چونه نیز به کار گیری نموده , ولی با آنهم نتوانسته که اثر گازات چاه را از بین پیروز شود .
گازگرفتگى در چاه ها به قیمت جان نیز تمام میشود :
میرویس که بیشتر از شش سال تجربۀ چاه کنى دارااست , مى افزاید که در یک اتفاق ناراحت کننده دیگر همکار خویش را در اثر گاز گرفتگی در جریان حفر چاه از دست داده است .
او میگوید : ( ( ما مردمان غریب هستیم واز مجبوری به اینکاررو آورده ایم , زیرا برای ما مسئله کاردیگری جانور نیست واز سوی دیگر این تجهیزات را نداریم که بطور کلی تمام گازات را از چاه خارج کنیم . ) )
میرویس ازحکومت می خواهد که دراین باره اعتنا نموده برای آنانوسایل توسعه یافته نظیر کلاه محافظتی و وسایل دیگری که با آن بتوانند اثرات گازات چاه را برطرف نماید , مهیا نماید .
این در حالى است که خیر فقط افردایکه در شغل کندنکاری چاه ها مصروفاند , با مشکلات صحی دست و پنجه قابل انعطاف می‌کنند , به کارگیری از امداد های اول ارگانیک را نیز نمیدانند .
داکترمحمد عیسی ( جلال ) کارشناس امراض داخله واطفال , درباره‌ی دست اندرکاران گاز گرفتگی در چاه ها میگوید که مسمومیت نزد افرادى که وظیفه حفر چاه ها را بدوش دارا هستند , حیث به جور چاه وعمق آن به دلیلموجودیت گازات متعدد زیرا گاز کاربن مونواکساید , به‌وجود می‌آید واین مسمومیت ها به درجات متعدد اعراض وعلایمی را به توشه میاورد . مثلاً هایپوکسی دماغی ( فقدان آکسیجن ) به‌وجود میاید که‌این هایپوکسی سبب تا ثیرات مختلفی در دماغ حیث به زمان آن می شود .
کماکان این شرایط درسیستم تنفسی حیث به این که تبادله اکسیجن وکاربن مونواکساید برهم می‌خورد و میزان آکسیجن کم میشود , سبب ساز به مشقت بار نفس کشیدن میشود و بالاخره منجر سیانوز ( کمبودی ) در بخش های متعدد تن مثل اطراف لب ها , ناخن ها وغیره می گردد .
مثلآ در سیستم قلبی نسبت فقدان اکسجین حرکات قلبی ارتقا می یابد بخاطریکه قلب بایستی میزان کافی خون آکسیجن دار , را به تمام بخش های عضویت برساند .
داکتر جلال میگوید : ( ( قرار دادن متضررین اینگونه رویدادها , در هوای آزاد فراوان اضطراری است تا از روش هوای آزاد اکسیجن کافی را بگیرند ولی درصورتیکه نزد بیمار توقف تنفسی وجود داشته باشد , بایستی تنفس تصنعی و مصنوعی دهان به دهان را انجام بخشید و این مریضان می بایست به اسرع وقت به نزدیکترین راءس صحی انتقال گردند , تا اکسیجن با غلظت کافی برای شان تطبیق گردد وسایرتداوی های لازمه مطابق اعراض و علایم صورت بپذیرد . ) )
این کارشناس امراض داخله بدین لحاظ است که اشخاص خدمتکار و کندنکاران چاه ها می بایست گذشته از وارد شدن به چاه مطمین گردند که چاه قبلاً گشوده بوده یا این که خیرو چه بازه راز بسته بوده است؟
وى مى افزاید که بایستی در صورت بسته بودن راز چاه ها , قبلی از آمدن به آن حد اقل رمز چاه ٢٤ ساعت گشوده گذارده شود وبعداً باطن چاه شوند . این افراد بایستی به وقفه ها درون چاه شده تا بتوانند اکسیجن کافی بگیرند , در صورت قابلیت و امکان ازبالون های کوچک دربردارنده اکسیجن با ماسک آن در درون چاه به کار گیری کنند .